از پوست حیوانات تا صنعت مد مدرن
در گذشته به دلیل نبود بیش از اندازه متریال های مختلف چرم یکی از دستاورد های انسان بود که ارزش بسیاری داشته چرا که دارای دوام و زیبایی قابل توجهی بود. از انسان‌های اولیه گرفته تا طراحان مد امروزی، چرم همیشه جایگاه خاصی در زندگی انسان داشته است. این ماده که از پوست حیوانات تولید می‌شود، نه‌تنها کاربردی، بلکه فرهنگی و هنری نیز محسوب می‌شود. در این مقاله، با نگاهی عمیق و تحلیلی، تاریخچه چرم را از گذشته تا امروز بررسی می‌کنیم.
تولد صنعت طبیعی چرم در دوران ماقبل تاریخ
جالب است بدانید که برخلاف بسیاری از محصولات قدیمی دیگر، نحوه تولید چرم طبیعی یا دباغی پوست در تاریخ تغییر چشمگیری نداشته است. البته خلق وسایل جدید یا ماشین‌آلات مدرن توانسته به صنعتی شدن تولید چرم کمک کند، سرعت تولید آن را بالا ببرد یا هنر چرم دوزی را ارتقا دهد. در ابتدا، این پوست‌ها خام بودند و به‌مرور زمان و با آزمون‌و‌خطا، انسان آموخت که می‌تواند با روش‌هایی مانند خشک‌کردن، دودی‌کردن یا آغشته‌کردن به روغن‌های گیاهی، دوام پوست را افزایش دهد.
تاریخچه چرم در جهان به حدود 400 هزار سال پیش بازمی‌گردد. روند رشد و تکامل این ماده عجیب و اصیل را می‌توان در عصر حجر، عصر مفرغ، عصر آهن، دوران باستان، قرون‌وسطی، رنسانس، انقلاب صنعتی و دوران معاصر پیگیری کرد. در مصر باستان، یونان و روم، چرم نه‌تنها به‌عنوان یک ماده خام کاربردی، بلکه به‌عنوان نماد قدرت و موقعیت اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
چرم در ساخت زین و لوازم سوارکاری
در این دوران، چرم به‌شدت با فرهنگ جنگ و سوارکاری گره خورد. از زین و افسار گرفته تا کفش‌های مخصوص پیاده‌نظام، چرم به دلیل مقاومت بالا، نقش کلیدی در تجهیز نیروهای نظامی داشت.
چرم در عصر آهن
عصر آهن، عصر رشد مداوم جامعه و افزایش جمعیت است. در این عصر کشاورزی پیشرفته‌تر و تهیه و تولید غذا کمی ساده‌تر شد. همین افزایش جمعیت به معنی رشد نیاز جامعه به کالاهای اساسی بود و ازآنجایی‌که که چرم همیشه یک کالای اساسی محسوب می‌شده است، تولید کفش‌های چرمی و تبدیل تدریجی آن‌ها به چکمه و لباس سرعت بیشتری گرفت.
چرم در قرن ۲۰ و ۲۱ – از کاربردی تا لوکس
شاید فکر کنید که چرم بسیار قدیمی است و دیگر جایی در میان ما ندارد اما کاملا برعکس . چرم به‌عنوان نماد مد و سبک زندگی در قرن بیستم، چرم جایگاه تازه‌ای پیدا کرد؛ هم‌زمان، کیف‌ها، کفش‌ها و کمربندهای چرمی تبدیل به اکسسوری‌های لوکس و باکلاس شدند که نشان‌دهنده شخصیت و سلیقه افراد بودند. در حالیکه از اوایل قرن نوزدهم چرم مصنوعی وجود داشته ولی چرم مصنوعی که امروزه بیشترین کاربرد را دارد، در سال 1963 توسط شرکت دوپونت تولید شد. این چرم به طور معمول از پایه پلی‌استر (الیاف پلاستیکی) با روکش پلی‌اورتان (پلاستیک) ساخته می‌شد.
چالش‌های معاصر؛ چرم در دنیای پایدار
چرم طبیعی vs چرم مصنوعی مسئله این است. در سال‌های اخیر، با افزایش آگاهی زیست‌محیطی، صنعت چرم با چالش‌هایی روبه‌رو شده است:
- نگرانی‌های اخلاقی درباره کشتار حیوانات
- آلودگی ناشی از فرآیند دباغی با مواد شیمیایی
- افزایش تقاضا برای چرم‌های وگان و پایدار
به همین دلیل، برندهای مد، شروع به استفاده از چرم مصنوعی، چرم بازیافتی یا چرم گیاهی (مثل چرم آناناس، قارچ یا سیب) کردند. مدتی بعد نیز نوعی چرم مصنوعی تشکیل شده از الیاف PVC (پلاستیک) به بازار عرضه شد. امروزه حتی برای تولید محصولات چرمی، دیگر نیازی به چرم طبیعی نیست.
چرا چرم همچنان ماندگار است؟
این ماندگاری فقط به دلیل ظاهر زیبا یا حس لوکس بودن آن نیست؛ بلکه نتیجه‌ی ترکیبی از تاریخ، عملکرد، فرهنگ و احساس است. چرم یک ماده‌ی فوق‌العاده مقاوم در برابر سایش، کشش، رطوبت کنترل‌شده و فشار است. برخلاف بسیاری از مواد دیگر که کهنه یا خراب به نظر می‌رسند، چرم با استفاده‌ی مداوم، یک “پَتینا” (رنگ و درخشش خاص) پیدا می‌کند که به آن شخصیت و هویت می‌دهد. چرم برخلاف بسیاری از مواد مصنوعی، قابلیت تنفس دارد. یعنی به پوست اجازه می‌دهد که هوا رد و بدل کند، رطوبت را جذب کرده و تبخیر کند. چرم اگرچه ممکن است خط و خش بردارد، اما معمولاً قابل ترمیم است. با واکس، چرب‌کننده‌ها و حتی پولیش، می‌توان آن را دوباره درخشان و نرم کرد. گویی که سیر در تاریخچه چرم، همچون سیر در تاریخ جهان است. با مطالعه تاریخچه چرم با فرهنگ‌های بسیاری در طول زمان و در سراسر جهان آشنا شدیم. تاریخچه چرم نیاز به بقا، سطح طبقات اجتماعی و تجمل‌گرایی را منعکس می‌کند.
